Saga
bíómenningar í Borgarnesi og helstu sýningarmenn s.l. 70
ár.
1.
Nú árið 2004 eru 73 ár liðin frá því fyrstu
kvikmyndasýningarnar hófust í Borgarnesi.
Fyrstu sýningarnar voru út í Brákarey, sýndar á AEG
þögla og handsnúna farandsýningarvél.
Sýnt var í nýuppsteyptu bílaverkstæði Finnboga
Guðlaugssonar.
Sú vél var seld til Reykjavíkur í Sjálfstæðishúsið fór
þaðan til Bolungarvíkur og er nú sennilega safngripur
niðurkomin á Súðavík að því best er vitað.
Helstu sýningarmenn á þessum tíma voru:
- Arnbergur Stefánsson ( um 1932)
- Sigurjón Jóhannsson
- Ólafur Guðmundsson
2.
Þegar herinn kemur um 1940 setti hann upp samkomubragga
þar sem nú er gamla kaupfélagsplanið við Brákarbraut og
sýndi kvikmyndir þar en notuðu Samkomuhúsið í aðra
starfsemi sína.
Komu hermennirnir með farandkvikmyndasýningarvél með
sér.
- Bresku hermennirnir sáu sjálfir um sýningarnar á
þeim tíma.
3.
Þegar herinn fer hefjast kvikmyndasýningar í
Samkomuhúsinu að nýju og hafa verið síðan með nokkrum
hléum þó og voru rekstraraðilar Ungmennafélagið
Skallagrímur og ýmsir einkaaðilar.
Á þessum árum voru sýningarmenn m.a.:
- Jóhann Valberg Sigurjónsson.
- Jón B. Björnsson sem sýndi í um 35 ár.
- Örn Símonarson og Björn Jónsson leystu af á
þessum árum og sýndu af og til.
- Sverrir Vilbergsson sýndi í yfir 20 ár.
- Skúli Ingvarsson, Kristján Sverrisson og fleiri
gripu í sýningar á þessum tíma.
- Arinbjörn Hauksson sýndi í tvö ár.
4.
Félagsmiðstöðin Óðal tekur við. ( 1991) Eftir að
Samkomuhúsinu Gunnlaugsgötu var breytt í félagsmiðstöð
unglinga hafa kvikmyndasýningar verið undir stjórn
Félagsmiðstöðvarinnar Óðals og Kvikmyndaklúbbs G.B. sem
hluti af félagsstarfi unglinganna. Eldri unglingum var
kennt að sýna og var Sverrir Vilbergsson góður og
þolinmóður kennari þegar farið var á stað með þessa
tilraun að láta ungmennin koma beint inn í þetta
vandasama starf. Þar með var reynt að glæða bíóáhuga með
því að setja þetta inn í starf unglingana og láta þá
taka virkan þátt í framkvæmd kvikmyndasýninga og vali á
myndum sem lið í félagsstarfi þeirra. Hefur þetta gengið
einstaklega vel og hafa ungmennin verið þjálfuð upp af
þeim eldri og öðlast réttindi með tímanum.
Helstu sýningarmenn s.l. ára í Óðali:
- Sverrir Vilbergsson.
- Ragnar Már Steinsen.
- Friðrik Ísleifsson.
- Kjartan Ásþórsson.
- Einar Bragi Hauksson og Axel Ásþórsson.
- Aðalbjörg Guðmundsdóttir er núverandi
sýningarstjóri og er Ingi Björn Róbertsson í námi
hjá henni.
Þess má geta að Aðalheiður er fyrsta konan sem sýnir
í Borgarnesi, önnur tveggja kvenna sem eru
sýningarstjórar á landinu.
5.
Þann 10. janúar 2001 var því fagnað að teknar voru í
notkun nýjar kvikmyndasýningarvélar í Borgarnesi og þeim
gömlu lagt eftir að hafa verið áratugi í notkun. Einnig
voru gerðar verulegar endurbætur á hljóðkerfi bíósins og
nýtt tjald sett upp. Þeir sem styrktu kaupin á vélum og
hljóðkerfi voru Borgarbyggð, Sparisjóður Mýrarsýslu,
Menningarnefnd Borgarbyggðar og Nemendafélag Grunnskóla
Borgarness.
Samantekt:
Indriði Jósafatsson
Íþrótta- og æskulýðsfulltrúi Borgarbyggðar.
Heimildamenn:
Sverrir Vilbergsson, Örn Símonarson, Jóhann Sigurjónsson
Sigurjón Jóhannsson, Ingibjörg Hargrave, Guðni
Haraldsson o. fl.
Myndir úr starfinu:
Sverrir
Vilbergsson á heiðurinn af því ásamt starfsmönnum Óðals
að sýna fram á það að hægt sé að kenna og treysta
unglingum í félagsmiðstöðinni fyrir svo ábyrgðarmiklum
störfum sem starf sýningarmanna er þar sem allt getur
gerst og halda þarf ró sinni og einbeitingu þegar
eitthvað kemur upp á í sýningu.
Hér eins og annars staðar geta ungmenni axlað ábyrgð á
starfi undir eftirliti og aðhaldi þannig að þau axli
ábyrgð á starfinu sem þeim er treyst til að vinna.
Sigurjón Jóhannsson og Ragnar Már Steinsen sýningarmaður
með nýtt lampahús 1995
Vélin kom frá Kristneshælinu í Eyjafirði kringum 1968 -
1970
Sigurjón Jóhannsson og Einar Bragi Hauksson
sýningarmaður
við nýju sýningarvélina sem tekin var í notkun 2001.
Núverandi sýningarstjóri í Óðali Aðalbjörg
Guðmundsdóttir.
Ný kynslóð í læri !
Ingi Björn Róbertsson er nú að læra af Aðalbjörgu en
Einar Bragi
á heiðurinn af því að hafa búið til námsefni fyrir þá
sem eru að
byrja að læra að sýna kvikmyndir í Óðali sem auðveldar
nemum
að læra þetta vandasama og ábyrgðarmikla starf.
i.j.
|